Zapylenie w zakładzie pracy — jak uniknąć i jakie są jego rodzaje?

Pył to niewielkie drobiny unoszące się w powietrzu, które z dużą łatwością są wchłaniane drogą oddechową do organizmu człowieka. Ich wpływ na zdrowie jest duży, a w wielu zakładach, pracownicy muszą spędzać całe dnie w takim środowisku. Odpowiednie zabezpieczenie, wentylacja zakładu i stosowanie się do zaleceń zawartych w licznych rozporządzeniach są zatem kluczowe do zapewnienia zdrowej atmosfery pracy.

W poniższym artykule przedstawimy, w jaki sposób uniknąć zapylenia w zakładzie pracy i jakich przepisów należy przestrzegać, a także omówimy rodzaje pyłów i ich szkodliwość na zdrowie człowieka. Polecimy tez odpowiednie lampy hermetyczne które sprostają dużemu zapyleniu.

Jak uniknąć zapylenia w zakładzie pracy?

Istnieje wiele sposobów walki z zapyleniem w zakładzie pracy. Jedną z prostszych metod jest stosowanie odpowiedniej odzieży ochronnej i masek przeciwpyłowych. W trudnych warunkach sprawdzą się również odkurzacze, które montuje się przy źródle zapylenia.

Oprócz tego, aby uniknąć zapylenia w zakładzie pracy, powinno się:

1. Korzystać z mgły wodnej. W niektórych zakładach będzie to niemożliwe. Jeśli jednak pracujesz z produktami, na które niewielka ilość wody nie ma wpływu, przemyśl zastosowanie tego rozwiązania.
2. Regularnie sprzątać miejsce pracy. Im mniej pyłu i kurzu w Twoim otoczeniu, tym efektywniej, ale i zdrowiej się pracuje.
3. Usuwać zanieczyszczenia powstające w wyniku wzniecania pyłu. Możesz do tego celu korzystać z odkurzaczy i zamiatarek, które nie wzniecają pyłu.
4. Korzystać z systemów napowietrzająco-wentylujących. Odpowiednia wentylacja nie tylko zmniejszy poziom zapylenia, ale również wpłynie na samopoczucie pracowników.
5. Stosować instalacje zapobiegające rozprzestrzenianiu się pyłów. Jeśli wyłącznie w jednym pomieszczeniu panują warunki z wysokim poziomem zapylenia, niezbędne jest odpowiednie odizolowanie go od reszty zakładu.
6. Wykorzystywać hermetyczne urządzenia. Zdrowie człowieka jest najważniejsze, jednak nie możesz zapomnieć o zdrowiu maszyn. Korzystaj z filtrów powietrza, a także z dedykowanych sprzętów, które są przeznaczone do pracy w zapylonych zakładach pracy. Jednym z takich urządzeń, jest lampa techniczna Hermes, posiadająca klasę szczelności IP 66, zapewniająca bezawaryjną pracę w trudnych warunkach.
7. Zautomatyzować niektóre procesy produkcyjne. W przypadku, gdy do wykonywania danej pracy nie jest potrzebny człowiek, o wiele lepiej jest zainwestować w maszynę, która wykonuje proces w sposób powtarzalny i nie jest narażona na choroby płuc.
8. Wykonywać regularne badania lekarskie. Jeżeli Ty lub Twoi pracownicy przez długi czas jesteście narażeni na wysokie zapylenie w zakładzie pracy, koniecznie wykonujcie systematyczne badania lekarskie.

Skutecznych sposobów radzenia z zapyleniem w zakładzie pracy jest naprawdę wiele. To, w jaki sposób będziesz przeciwdziałać powstawaniu atmosfery pyłowej w firmie, zależy głównie od rodzaju wykonywanej pracy — inne systemy ochronne stosować będziesz w lakierni, a inne w zakładzie stolarskim. Jednak niezależnie od branży, zawsze musisz pamiętać, że bezpieczeństwo pracowników (ludzi) jest najważniejsze.

Definicja i podział pyłów

Pyłem nazwać można cząstki stałe lub ciekłe, które po zmieszaniu z powietrzem atmosferycznym utrzymują się w nim przez pewien czas. Są to również dwufazowe układy rozproszone w powietrzu jako ciało stałe (aerozole).

W odniesieniu do środowiska pracy można wyróżnić:

• Pyły — cząstki stałe powstające w wyniku obróbki mechanicznej materiałów.
• Mgły — niewielkie krople cieczy powstałe w wyniku rozpylania.
• Dymy — powstające podczas parowania i kondensacji materiałów stałych jak np. spawania czy odlewania.

Oprócz tego każdy pył można podzielić na:

• Pyły toksyczne – substancje szkodliwe mające duży wpływ na zdrowie człowieka.
• Nanomateriały – mikro cząsteczki, które mogą być wchłaniane przez skórę oraz płuca i mogą trafić do krwiobiegu.
• Pyły drażniące – substancje, które w niewielkich ilościach nie powodują stałego uszczerbku na zdrowiu człowieka. Wiele z nich w skondensowanej formie może być jednak niebezpieczne dla zdrowia.
• Pyły łatwopalne – przemieszczające się cząsteczki, które bardzo łatwo się zapalają powodując pożar lub wybuch.

Klasyfikacja pyłów wygląda dość skomplikowanie, jednak ustalenie, z jakim pyłem mamy do czynienia w zakładzie pracy nie jest trudnym zadaniem. Wystarczy krok po kroku ocenić, do jakich grup należą substancje znajdujące się w przedsiębiorstwie.

 

Stopień szkodliwości pyłów

Według normy PN-ISO 7708:2001, pył w zależności od oceny zagrożenia zdrowia można podzielić na:

• • pył całkowity – określa wszystkie cząsteczki znajdujące się w określonej objętości powietrza.
  • pył wdychany – część pyłu wdychana przez usta i nos.

• przedtchawiczny – pył niedocierający dalej niż do krtani.

• tchawiczno-oskrzelowy – pył niedocierający do bezpośredniej części dróg oddechowej.

• tchawiczny – pył docierający poza krtań.

• respirabilny – pył docierający do bezrzęskowej części dróg oddechowych.

Stężenie oraz szkodliwość pyłów w zakładzie pracy jest głównie uzależnione od: rodzaju pyłu, czasu narażenia, stężenia pyłu we wdychanym powietrzu, wymiarów i kształtu cząstek oraz właściwości zdrowotnych człowieka.

W wielu przypadkach narażone są wyłącznie płuca i układ oddechowy. Jednak w niektórych zakładach pracy, gdzie do produkcji korzysta się z nowoczesnych materiałów, mikro cząsteczki mogą wnikać nawet przez skórę i gruczoły łojowe powodując choroby skórne.

Zobacz nasze inne artykuły o przemyśle

Pylica definicja i podział

Pylica jest przewlekłą chorobą układu oddechowego wywołaną nadmiernym nagromadzeniem się pyłu w płucach i reakcją tkanki na jej obecność. Dotyczy ona głównie osób pracujących przez długi czas w atmosferze zapylonej jak: górników, lakierników, czy stolarzy. Plicę z medycznego punktu widzenia można podzielić na:

• kolagenową – powodującą trwałe uszkodzenia struktury pęcherzyków płucnych, charakteryzującą się patologicznym rozwojem tkanki łącznej.
• niekolagenową – niepowodującą uszkodzeń struktury pęcherzyków, przy której reakcja tkanki płucnej jest minimalna.

Z uwagi na wpływ środowiska pracy, pylicę dzieli się natomiast na:

• pylicę krzemową – zagrażająca choroba spowodowana osadzeniem się pyłu kwarcowego lub krzemu w kanalikach płucnych.

• pylicę azbestową – choroba polegająca na śródmiąższowym zwłóknieniu tkanki płucnej. Organizm wchłania, ale nie potrafi wydalić lub zneutralizować cząstek azbestu.

• pylicę berylową – na skutek osadzania się berylu w płucach wydzielają się masy zapalne.

• pylicę organiczną – potocznie znana jako płuco farmera. Choroba alergiczna spowodowana długotrwałym wchłanianiem pyłów siana lub pleśni.

• pylicę węglową – występująca u ponad 25% górników choroba związana ze stałym osadzeniem drobin węgla w kanalikach płucnych.

Pyły z materiałów organicznych nie są tak szkodliwe jak metale lub związki nieorganiczne, jednak mogą prowadzić do tymczasowych chorób płuc. Większość tego typu substancji ludzki organizm jest w stanie wydzielić lub wchłonąć, jednak przy długotrwałej pracy w zapylonym środowisku, niegroźna choroba może przekształcić się w nieuleczalne zwłuknienie płuc.

Ocena ryzyka przy narażeniu na pył

Ocena narażenia zawodowego na pyły jest złożonym, ale nieskomplikowanym procesem. Jej celem jest określenie czynników szkodliwych w środowisku pracy, aby potencjalnie narażeni pracownicy byli zawczasu chronieni przed ich wpływem.

Podstawowymi parametrami branymi pod uwagę podczas oceny narażenia na pył, jest wielkość oraz rodzaj lotnego materiału. Oprócz tego specjaliści korzystają z dwóch metod pozwalających określić faktyczne stężenie występujące w zakładzie pracy. Są to:

1. Metoda wagowa.
2. Metoda liczbowa.

Zadaniem obu metod jest określenie liczby jednostek pyłu zawartych w jednostce objętości powietrza (W).

Podczas szacowania ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na pyły, przyjmuje się wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń pyłów (NDS).

Aby określić ryzyko narażenia na pyły, porównuje się otrzymane wartości do najwyższych dopuszczalnych wartości. Jeśli ich wartość przekracza NDS, ryzyko związane z pracą jest duże. Gdy wartość jest większa niż 0,5 NDS, ryzyko jest średnie, a poniżej tej wartości, ryzyko określane jest jako małe.

• • Ryzyko duże jest niedopuszczalne. Gdy w zakładzie pracy zostanie wykryte duże ryzyko narażenia na pył, prace są natychmiastowo przerywane i nie mogą być rozpoczęte do czasu zmniejszenia zapylenia do zakresu dopuszczalnego.
  • Ryzyko średnie dopuszcza do pracy, jednak w takich warunkach konieczne jest stosowanie odpowiedniego sprzętu oraz podjęcie działań celem zmniejszenia ryzyka zachorowań przez pył.

• Ryzyko małe zezwala na pracę, jednak konieczne jest w tym wypadku zapewnienie, że ryzyko zachorowania przez pył zostanie na obecnym poziomie.

Profilaktyka i przepisy

Pracodawca jest zobowiązany do ochrony zdrowia i życia pracowników. Musi zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, wykorzystując do tego odpowiednie narzędzia i urządzenia nieodbiegające od osiągnięć nauki oraz techniki.

Jeśli w zakładzie pracy znajdują się przestarzałe urządzenia lub możliwe jest odizolowanie zapylonego pomieszczenia, właściciel zakładu zobligowany jest to zrobić. Dodatkowo pracodawca musi zapewnić pracownikom odpowiednie środki ochrony indywidualnej i zbiorowej, a także zapewnić stały przypływ czystego powietrza do zapylonego pomieszczenia.

Przepisy zawierające informacje na temat zapylenia oraz jakości powietrza w zakładzie pracy to:

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 roku – omawia najwyższe dopuszczalne stężenia i natężenia czynników szkodliwych dla zdrowia w miejscu pracy.
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 roku – przedstawia warunki dotyczące środowiska i powietrza panującego w miejscu pracy.
• PN-ISO 7708:2001 – Polska Norma omawiająca definicje pyłu oraz zagrożenia zdrowia występujące w zapylonych miejscach pracy.